Gosið í jafnvægi – Gæti orðið langt

Reykjanesskagi
Birta á :
Á Rúv 2 er eldgosið í beinni frá Litla-Hrút þar sem sjá má gíginn og hraunánna sem frá honum rennur.

Eldgosið við Litla – Hrút hefur verið í jafnvægi má segja frá því á degi þrjú.  Nú er gosið átta daga gamalt og hraunrennsli um 10-13 rúmmetrar á sekúndu.  Það er töluvert meira en var að jafnaði í gosinu í Geldingadölum 2021.  Gosið nú er farið að líkjast því gosi mun meira en Meradalagosinu 2022 af því leyti að það er í jafnvægi eftir upphafsfasann og virðist nokkuð greið leið fyrir kvikuna til yfirborðs.  Hinsvegar eru meiri líkindi með efnasamsetningu kvikunnar nú og við gosið 2022.  Jarðfræðingar treysta sér ekki til að fullyrða hve lengi gosið getur varað, tala um vikur , mánuði eða ár.  Miðað við hve stöðugt hraunrennslið er þá má frekar gera ráð fyrir nokkuð löngu gosi því það bendir til þess að nóg framboð sé af kviku.

Enn er eitthvað um jarðskjálfta við kvikuganginn og flestir þeirra í grennd við Keili.  Hættusvæði er þvi skilgreint yfir kvikuganginum enda ekki hægt að útiloka að nýjar gossprungur opnist.

Hraunflæðilíkön benda til þess að hraunið flæði úr Meradölum í næstu viku og eigi þaðan nokkuð greiða leið niður á Suðurstrandarveg.  Þangað gæti það náð uppúr miðjum ágúst ef hraunflæði helst svipað og nú er.  Það er erfitt að verja veginn ef út í það fer.  Varnargarðar eða leiðigarðar gætu tafið hraunið einhverja daga en varla mikið lengur og spurning hvort menn reyni það yfirhöfuð.

ELDGOS ER HAFIÐ Á REYKJANESSKAGA

Reykjanesskagi
Birta á :
  • UPPTÖKIN VIÐ LITLA-HRÚT OG HRAUN RENNUR TIL SUÐURS
  • GOSIÐ MARGFALT STÆRRA EN SÍÐUSTU TVÖ GOS
  • GOSSPRUNGAN NÆRRI KÍLÓMETRA LÖNG
  • LÍTIL SEM ENGIN HÆTTA STAFAR AF HRAUNRENNSLI EN GASMENGUN GÆTI ORÐIÐ TALSVERÐ
Kort frá vefnum Map.is Rauða strikið sýnir hvar gosstöðvarnar eru.

Eldgosið sem hafði verið beðið eftir undanfarna sólarhringa hófst rétt fyrir kl 17 í dag.  Fyrst um sinn var sprungan stutt, um 200 metrar en lengdist mikið á fyrstu tveim klukkustundunum.  Jarðfræðingur lýsti gosinu í sjónvarpsfréttum sem töluverðu.

Gosið er á þægilegum stað hvað innviði varðar og ættu þeir ekki að vera í neinni hættu frá hraunrennsli.  Þar sem megin hraunstraumurinn rennur til suðurs þá fer það líklegast yfir hraunið frá 2022 á leið sinni lengra suður og þarf ansi langt gos til þess að það nálgist Suðurstrandaveg eða aðra innviði á þeim slóðum.  Ef sprungan lengist til norðurs þá gæti hraun farið að renna í átt að Reykjanesbraut en það er ansi löng leið.

Gönguleiðir að gosinu eru liklega stystar frá slóðunum að síðasta gosi en ganga þarf 2-3 km í viðbót til að komast nærri gosstöðvunum.  Fólki er ráðlagt að leggja ekki af stað fyrr en viðbragðsaðilar hafa gefið grænt ljós á það.  Þar sem gosið er allstórt þá gæti gasmengun orðið töluverð sérstaklega nærri gosinu.  Ekki er ráðlagt að ganga frá Reykjanesbrautinni að gosinu. Slóðanum að Keili verður væntanlega lokað enda þolir hann enga umferð.  Það er því ansi langur gangur yfir úfið hraun ef fólk ætlar þá leiðina.

Þar sem gosið er nýhafið er ómlögulegt að segja til um hvernig það þróast, hvort það líkist fyrsta gosinu sem mallaði í  hálft ár eða öðru gosinu sem var kraftmikið í upphafi en dró fljótt af því.  

 

KVIKAN Á INNAN VIÐ 1 KM DÝPI – ELDGOS LÍKLEGA AÐ HEFJAST

Reykjaneshryggur, Reykjanesskagi
Birta á :
Upptök skjálfta á Reykjanesskaga og Reykjaneshrygg undanfarna sólarhringa. Myndin er fengin af vef Veðurstofu Íslands.

Kvikugangurinn sem hefur verið að brjótast um á milli Keilis og Fagradalsfjalls er nú talinn vera á innan við 1 km. dýpi samkvæmt fréttum Rúv í kvöld.  Skjálftavirkni hefur verið mikil en heldur dregið úr henni í dag en það passar vel við þá kenningu að það dragir úr skjálftum þegar kvika nálgast yfirborðið.  Þá hafa verið harðir skjálftar nálægt Eldey úti fyrir Reykjanesi í kvöld og enn óvíst hvað  það boðar.

Það hefur verið áberandi í þessari hrinu er hve fáir svokallaðir gikkskjálftar hafa mælst.  Í fyrri hrinum urðu stórir gikkskjálftar nærri Grindavík og einnig á Krísuvíkursvæðinu.  Þá hefur líklega losnað um það mikla spennu að þessi svæði eru ekki að brotna núna.  Þeir skjálftar sem mælast nú eru því nær eingöngu tengdir kvikuganginum sem er að brjótast til yfirborðs.

Það sem gerist þegar kvikugangur nálgast yfirborðið er að hann þarf minna að hafa fyrir því að brjóta bergið og það léttir á þrýstingnum.  Skjálftar verða því minni og færri.  Þegar gosið svo hefst þá hefur kvikan fundið greiða leið til yfirborðs og skjálftar nánast hætta.

Nú er talið líklegast að eldgos hefjist á milli fjallanna Litla-Keilis og Litla-Hrúts sem eru skammt suður af Keili í áttina að Fagradalsfjalli.  Þetta er nánast algjörlega á miðjum Reykjanesskaganum og þarf því verulega stórt gos til að ógna einhverjum innviðum eins og Reykjanesbrautinni sem dæmi.  Þrátt fyrir að gosið verði líklega mun stærra en tvö undangengin gos þá er ólíklegt að hraun nái að renna ca þá 10 kílómetra sem þarf til þess.  

Harðir jarðskjálfta hafa verið að mælast við Eldey í kvöld, tveir um M 4,5 en óvíst er hvort það tengist því sem er að gerast á Reykjanesskaganum.  Neðansjávargos á þessum slóðum hefði líklega mjög slæmar afleiðinga fyrir flug til og frá landinu.

KVIKUINNSKOT UNDIR FAGRADALSFJALL-MIKILL FJÖLDI SMÁSKJÁLFTA

Reykjanesskagi
Birta á :
Skjáskot af vefnum https://vafri.is/quake og sýnir upptök skjálftanna

Mjög þétt smáskjálftavirkni hófst við Fagradalsfjall síðdegis í dag og hefur ef eitthvað er orðið öflugri eftir því sem hefur liðið á kvöldið.  Nær öruggt má telja að þetta sé kvikuinnskot.  Skjálftarnir eru enn sem komið er smáir en mjög þéttir.  Fáir þeirra hafa fundist.  Sambærileg kvikuinnskot voru fyrirboðar eldgosanna árið 2021 og 2022.  Einnig átti sér stað kvikuinnskot í desember 2021, nokkrum mánuðum eftir að fyrra gosinu lauk en það stöðvaðist áður en það náði til yfirborðs.

Enn er óljóst hve mikil kvika er þarna á ferðinni og hversu djúpt innskotið liggur.  Upptök skjálftanna eru á svipuðum slóðum og eldgosin urðu á.  Er því langlíklegast að ef gos hefst þá verður það á svipuðum slóðum og áður.  Það er reyndar mjög heppileg staðsetning. 

Rólegt hefur verið á Reykjanesskaganum síðan eldgosinu lauk í ágúst á síðasta ári en nú virðast þau rólegheit yfirstaðin.  Landris virðist hafa hafist í apríl síðastliðinn og nemur um 2-3 cm á víðáttumiklu svæði á skaganum.  Það bendir til þess að kvika sé að safnast fyrir á allmiklu dýpi og sú kvika er væntanlega að leita ofar núna í formi innskots.  Hvort eldgos verði á næstu dögum eða vikum er of snemmt að segja til um en allavega er ljóst að rólegheitatímabilinu eftir síðasta gos er lokið.

UPPFÆRT 5.JÚLÍ KL. 12:32

Verulega bætti í skjálftahrinuna í nótt og í morgunsárið urðu skjálftar af stærð M 4,8 og M 4,5 sem fundust allvíða á suðvesturlandi.  Skjálftarnir eru grynnri og kvikan því að færast nær yfirborðinu á svæði á milli Keilis og Meradala þar sem gaus í fyrrasumar.  Líkur á gosi hafa aukist mikið og hafa Almannavarnir lýst yfir óvissustigi.  

Mikil skjálftavirkni enn á ný í Kötlu

Katla
Birta á :
Upptök skálfta í Kötlu. Mynd fengin af vef Veðurstofu Íslands.

Í nótt sem leið gekk snörp skjálftahrina yfir  í Kötlu. Stærsti skjálftinn mældist M 4,4 en alls hafa 8 skjálftar mælst yfir M 3 sem er ansi mikið og frekar óvanalegt á svo stuttum tíma í Kötlu.  Stóri skjálftinn fannst vel í Þórsmörk en líklega ekki annarsstaðar í byggð.  Skjálftarnir eiga upptök sín í norðaustanverðri Kötluöskjunni en þar eru hrinur algengar.  Ástæðan er talin vera aukin jarðhitavirkni fremur en kvikuhreyfingar en þó verður að benda á það að aukin jarðhitavirkni er nú oftast afleiðing einhvernskonar kvikuhreyfinga enda er það kvikan sem veldur jarðhitanum.  

Aukin rafleiðni hefur mælst í Múlakvísl og bræðsluvatn því að berast í ána.  Varla er hægt að tala um hlaup amk. enn sem komið er.

Þetta er mesta virkni í Mýrdalsjökli síðan 2016 og  nú þegar hafa mælst fleiri skjálftar i jöklinum en allt árið 2022 og 2021 sem dæmi.  Yfirleitt er mesta virknin  síðsumars eða á haustin, þ.e. ágúst- október og því gætu verið nokkuð fjörugir mánuðir framundan í Kötlu.  Goshlé er sem kunnugt er orðið það lengsta frá landnámi í eldfjallinu en skjálftavirknin sýnir enn og aftur að Katla er bráðlifandi.
Scroll to Top