Reykjanesskagi

Um kl. 3 í nótt mátti sjá á Vefmyndavél Mbl.is nýr gígur opnaðist nokkurnveginn á milli gíganna sem opnuðust um páskana.  Hér er talað um nýjan gíg frekar en gossprungu því vissulega liggja allir gígarnir sem hafa opnast í röð á sömu gossprungunni.  Þessi sprunga liggur yfir kvikuganginum margumtalaða sem nær frá Nátthaga að Keili og má reikna með að nýir gígar geti opnast hvar sem er á því svæði.

Það virðist sem allir fimm gígarnir sem hafa opnast séu vel virkir og hraunrennslið kann því enn að vera að aukast.  Nú hefur gosið staðið í þrjár vikur og er algjörlega á skjön við flest þekkt eldgos á Íslandi hvað hegðun varðar.  Oftast er mesti krafturinn í eldgosum til að byrja með og því engin furða að menn töldu gosið ekki verða langlíft miðað við mjög rólega opnun.  En virknin og hraunrennslið hefur smámsaman verið að aukast í gosinu, sérstaklega síðustu vikuna.

Hér hefur þetta verið flokkað sem dyngjugos þó engin sé dyngjan enn sem komið er.  Ástæðan fyrir því er efnasamsetning kvikunnar sem er mjög lík efnasamsetningu hrauna úr stóru dyngjunum á Reykjanesskaganum.  Möttulgos væri kanski heppilegri skilgreining því gosið á það einnig sameiginlegt með dyngjunum að kvikan streymir beint frá möttli af miklu dýpi.  

Eins og gosið er að haga sér þá kæmi það hreinlega á óvart ef því lýkur í bráð.  Þeim sem þessar línur ritar þykir líklegast að það vari mánuðum saman í það minnsta en haldi sig við sprunguna sem liggur yfir kvikuganginum.  Ástæðan er auðvitað stöðugt rennsli úr möttli, þar er væntanlega allstór kvikugeymsla sem þarf að tappa af.  Ekki er ólíklegt að gígar opnist nær Keili á næstu vikum eða mánuðum og jafnvel suður af Geldingadölum niður í Nátthaga.

Það er ólíklegt að hraunrennsli muni ógna Suðurstrandavegi eða öðrum mannvirkjum nema gosið standi mjög lengi, í það minnsta 4-6 mánuði, nema gígar opnist í grennd við Nátthaga.  Hraunið mun fyrst og fremst hlaðast upp í nágrenni gíganna í Geldinga- og Merardölum áður en það nær að renna útaf því svæði.  Meradalir eru allmikið flatlendi og þarf að gjósa lengi áður en hraun nær að renna frá þeim.  Þetta sést betur á meðfylgjandi korti frá Veðurstofu Íslands.

Um miðnætti í nótt, reyndar afskaplega stundvíslega á miðnætti, opnaðist ný gossprunga í Fagradalsfjalli.  Opnaðist hún á milli gosstöðvanna í Geldingadölum og fyrir ofan Merardali.  Hraun rennur frá nýju sprungunni niður í Geldingadali þar sem það mætir hrauninu sem þar hefur runnið áður.  

Í raun er þetta allt á sömu sprungunni, þ.e. yfir kvikuganginum margumtalaða sem liggur frá Keili í norðaustri niður að Nátthaga í suðvestri.  Þetta er því tæplega 1 km löng slitrótt gossprunga eins og er þar sem þrjár meginopnanir eða gígar eru virkir.  Þessi sprunga getur vel lengst og telja jarðfræðingar mestar líkur á að hún lengist í norðaustur þ.e. í átt að Keili.  Minni líkur eru taldar á að hún rifni upp í grennd við Nátthaga þar sem ekki hefur orðið vart við neinar landbreytingar þar, svosem yfirborðssprungur.  

Nú koma upp um 7-10 rúmmetrar af kviku á sekúndu sem er talsverð aukning frá því sem var þegar einungis gígarnir í Geldingadölum voru virkir.  Það er því nákvæmlega ekkert sem bendir til þess að þessu gosi sé að ljúka í bráð.

Um hádegisbilið í dag opnaðist skyndilega um 200 metra löng gossprunga u.þ.b. 600 metrum norðaustur af eldri gígunum.  Skömmu síðar opnaðist önnur minni sprunga dálítið vestar.  Hraun rennur um þröngan farveg niður í Meradali þar sem það breiðir úr sér.  Við fyrstu sýn virðist lítið hafa dregið úr gosinu í eldri gígunum þannig að hér gæti verið um hreina viðbót í gosefnaframleiðslu að ræða.  Gossprungurnar eru á því svæði sem talið var að kvikugangurinn næði frá eldstöðinni í átt að Keili.  

Talað hafði verið um að kvikan í þeim gangi væri storknuð og lítil hætta á gosi þar.  Þetta breytir þeirri sviðsmynd talsvert.  Suðvesturendi þessa gangs er í Nátthaga og verður því að gera ráð fyrir að þar geti opnast sprunga en gönguleiðin upp í Geldingadali liggur um það svæði.  Það þarf væntanlega að endurskoða gönguleiðina eftir þessa atburði.

Það verður að gera ráð fyrir að gosið geti svo að segja hvar sem er yfir þessum kvikugangi , frá Keili og niður í Nátthaga.  Þetta er nær örugglega kvika úr sömu uppsprettu og úr gömlu gígunum, þ.e. beint úr möttli en rannsóknir á efnainnihaldi þarf til að staðfesta það.

Vefmyndavél Rúv fangaði nýju sprungurnar örstuttu eftir að þær opnuðust og sýnir nú beint frá nýju sprungunum.

Þá má sjá einstakar myndir af nýju sprungunum á facebook síðu Almannavarna