Katla

Í nótt sem leið gekk snörp skjálftahrina yfir  í Kötlu. Stærsti skjálftinn mældist M 4,4 en alls hafa 8 skjálftar mælst yfir M 3 sem er ansi mikið og frekar óvanalegt á svo stuttum tíma í Kötlu.  Stóri skjálftinn fannst vel í Þórsmörk en líklega ekki annarsstaðar í byggð.  Skjálftarnir eiga upptök sín í norðaustanverðri Kötluöskjunni en þar eru hrinur algengar.  Ástæðan er talin vera aukin jarðhitavirkni fremur en kvikuhreyfingar en þó verður að benda á það að aukin jarðhitavirkni er nú oftast afleiðing einhvernskonar kvikuhreyfinga enda er það kvikan sem veldur jarðhitanum.  

Aukin rafleiðni hefur mælst í Múlakvísl og bræðsluvatn því að berast í ána.  Varla er hægt að tala um hlaup amk. enn sem komið er.

Þetta er mesta virkni í Mýrdalsjökli síðan 2016 og  nú þegar hafa mælst fleiri skjálftar i jöklinum en allt árið 2022 og 2021 sem dæmi.  Yfirleitt er mesta virknin  síðsumars eða á haustin, þ.e. ágúst- október og því gætu verið nokkuð fjörugir mánuðir framundan í Kötlu.  Goshlé er sem kunnugt er orðið það lengsta frá landnámi í eldfjallinu en skjálftavirknin sýnir enn og aftur að Katla er bráðlifandi.

Milli kl. 9 og 10 í morgun hófst óvenju öflug jarðskjálftahrina í Mýrdalsjökli.  Stærsti skjálftinn mældist M 4,8 og tveir aðrir M 4,5 og 4,4.  Þetta eru öflugasta skjálftahrina í jöklinum frá því árið 2016.   Stærsti skjálftinn er þó líklega öflugasti skjálfti í Mýrdalsjökli síðan 1977 eða í 46 ár.  

 Upptök skjálftanna eru í norðaustanverðri Kötluöskjunni, þar sem eru þekkt jarðhitasvæði.  Flest bendir einmitt til þess að skjálftarnir tengist jarðhitasvæðunum frekar en kvikuhreyfingum þar sem skjálftarnir eru mjög grunnir.  Einkenni kvikuhreyfinga eru margir smáir skjálftar á talsverðu eða miklu dýpi. Því er ekki fyrir að fara hér, amk. ekki eins og staðan er núna.

Það er því ólíklegt að þessir skjálftar séu undanfari eldgoss en heldur ekki hægt að útiloka það.  Tímasetningin er frekar óvenjuleg því yfirleitt er mestur órói í Kötlu á haustin eftir sumarleysingar í jöklinum. 

Skjálftarnir eru hinsvegar óvenju stórir miðað við skálfta af völdum vatns og jarðhita.  Það er ekki hægt að útiloka hlaup úr þeim jarðhitakötlum sem óróinn er mögulega tengdur og verður eflaust vel fylgst með því næstu sólarhringana.

Það hefur verið nokkuð um skjálfta undanfarnar vikur í Kötlu, mun meira en venjulega er á þessum árstima.   

 

Í kvöld varð skjálfti M 4,1 í sunnanverðri Kötluöskjunni.  Nokkrir eftirskjálftar fylgdu, allir mun minni.  Skjálftinn virðist ekki hafa fundist í nágrenninu, amk. hafa engar tilkynningar um það borist.  

Skjálftavirkni er venjulega mest í Mýrdalsjökli síðsumars og á haustin. Reikna má með skjálftahrinum í jöklinum næstu mánuði en það er svosem ekkert sem bendir til stærri atburða þrátt fyrir að goshléið í Kötlu sé orðið það lengsta sem vitað er um á sögulegum tíma, enda ekki gosið svo staðfest sé síðan 1918.

Þessir skjálftar eru á vatnasviði Sólheimajökuls en hlaup úr jöklinum frá því svæði eru vel þekkt þó ekki komi til eldgoss, þar er væntanlega jarðhitavirkni um að kenna.

Skjálfti af stærðinni M 3,4 mældist í Mýrdalsjökli kl 07 41 í morgun. Annar M 2,8 mældist skammri stundu áður. Sá stærri fannst í næsta nágrenni við eldstöðina. Upptök skjálftanna voru í Kötluöskjunni.

Algengt er að jarðskjálftavirkni aukist í Mýrdalsjökli síðsumars og fram á haust vegna jökulbráðnunar og fargbreytinga. Þetta hefur einnig áhrif á jarðhitasvæði í jöklinum og hefur einmitt mælst há leiðni í Múlakvísl undanfarnar vikur, svo há að fólki er ráðlagt að gæta sín þar sem áin rennur undan jöklinum því gas getur safnast í lægðir.

Allra síðustu árin hefur verið tiltölulega rólegt á Kötlusvæðinu eftir nokkur umbrot í kjölfar gossins í Eyjafjallajökli og einning lét Katla illa árið 2016. Nú eru liðin tæp 102 ár frá síðasta Kötlugosi sem er lengsta goshlé sem vitað er um í fjallinu frá landnámi. Reyndar er talið að smágos hafi orðið nokkrum sinnum á þessu tímabili sem ekki hafi náð uppúr jöklinum.