Nokkuð misvísandi fréttir hafa borist af gosinu á Sundhnúkasprungunni undanfarna sólarhringa.  Einhverjir jarðfræðingar töldu að það mundi varla lifa páskana en erfitt er að sjá á hverju slík spá var byggð því ekkert landris er sjáanlegt.  Það þýðir einfaldlega að kvikan safnast ekki lengur fyrir í Svartsengi eins og hún gerði áður.  Hún kemst átakalaust upp á yfirborðið.  Vissulega hefur gígunum fækkað en það gerist nær alltaf þegar líður á gos.  Kvikan finnur sér eina aðalleið upp eins og er nú að gerast.  Aðeins tveir gígar virðast virkir og má reikna með að sá smærri lognist útaf eftir einhverja daga.  Það þýðir þó ekki að framleiðsla gossins sé endilega að minnka, hún skilar sér bara upp um færri gosop.

Þá er ekki að sjá neinar breytingar á óróagröfum sem bendir til þess að gosið sé að skila svipaðri kvikuframleiðslu og undanfarna viku eða svo.  

Hve lengi getur gosið varað?  Ómögulegt að segja.  Þó virðist sem ögn minni kvika skili sér úr aðalkvikuhólfinu á ca 15km dýpi heldur en um var að ræða fyrir 2-4 mánuðum.  Það sást líka á hægara landrisi fyrir gosið.  Nú virðast ca 5-8 rúmmetrar á sekúndu skila sér upp í gosinu, það er heldur í lægri kantinum.  Þó svipað og var lengi vel í fyrsta gosinu við Fagradalsfjall árið 2021.  

Hinsvegar er ekki loku fyrir það skotið að framleiðslan aukist á ný.  Það þarf að hafa það hugfast að enn hefur lítill hluti kviku skilað sér til yfirborðs sem venjulega skila sér upp í “eldum” á Reykjanesskaga.  Ef miðað er t.d. við Reykjaneselda árin 1210-1240 á hafa varla meira en ca 20% af því sem þá kom upp skilað sér.  Þessi virkni gæti komið í hrinum, t.d. að núverandi gos lognast útaf eftir einhverjar vikur en þá komi nokkurra ára hlé þar til næsta syrpa af landrisi og óróa hefst, mögulega á svipuðum slóðum , mögulega í Eldvörpum og jafnvel úti á Reykjanesi.  Í heild má telja líklegt að þessi hrina standi yfir í 20-30 sé miðað við það sem vitað eru um samskonar hrinur í fortíðinni á Reykjanesskaganum.

Hvað er að gerast í Krýsuvík?  Enn einn óvissufaktorinn.  Mikil smáskjálftavirkni hefur verið við Krýsuvík undanfarna mánuði en þeim hefur ekki fylgt landris.  Þar sem þessi virkni er nokkuð dreyfð og mjög óregluleg, virðist ekki fylgja neinu sprungumynstri þá verður að telja líklegt að einhver kvika sé á hreyfingu á miklu dýpi sem valdi þessu.  Þetta gæti auðvitað lognast útaf og líklegra en ekki að það geri það.  Krýsuvíkurkerfið virðist þó vera að rumska hægt og örugglega enda varð landris á svæðinu árið 2020 sem koðnaði niður.  Spurningin er hve lengi kerfið verður að vakna. Það veit enginn.  Líklegt verður þó að telja að kerfið verði nokkurnveginn til friðs meðan óróinn er í Svartsengiskerfinu.

ELDGOS HÓFST UPPÚR KL. 8 Í KVÖLD Á SUNDHNÚKAGÍGARÖÐINNI.  GOSSPRUNGAN VIRÐIST VERA Á MILLI HAGAFELLS OG STÓRA – SKÓGFELLS, Þ.E. Á SVIPUÐUM EÐA SAMA STAÐ OG GOSIÐ SEM VARÐ 8.FEFBRÚAR.  GOSIÐ HÓFST EFTIR SKAMMVINNA JARÐSKJÁLFTAHRINU OG VIRÐIST VIÐ FYRSTU SÝN ANSI ÖFLUGT.  

Búist hafði verið við eldgosi í um tvær vikur og kom í raun á óvart að það var ekki hafið fyrr.  Heldur meiri kvika hafði safnast fyrir undir Svartsengi en fyrir síðasta gos svo reikna má með öflugra gosi.  Líklega stendur það þó stutt eins og fyrri gosin á Sundhnúkasprungunni.

Nú eru allra augu á því hvert hraunið rennur, hvort meginstraumurinn renni til austurs í átt að Fagradalsfjalli eða til vesturs í átt að Svartsengi og innviðum þar.  Grindavík ætti ekki að vera í hættu ef gosið heldur sig á þessum slóðum.

UPPFÆRT 17. MARS KL 8 : 40

Gosið er það aflmesta í Sundhnúkagígaröðinni hingað til. Við því mátti búast því lengra hlé hafði staðið yfir en áður og því meiri kvika safnast upp í kvikuhólfinu undir Svartsengi.

Hraun hefur flætt yfir Grindavíkurveg á svipuðum slóðum og í gosinu 8. febrúar.  Enn eru um 200 metrar í Njarðvíkuræðina en mikið hefur hægt á hraunrennslinu og óvíst að það nái henni.  Að auki er hún betur varin en áður, búið að fergja hana á þessum slóðum.

Hraun er um 750 metra frá Suðurstrandarvegi en þar er helsta áhyggjuefnið hrauntjarnir sem geta brostið með engum fyrirvara og því er hættan hvað hann varðar ekki úr sögunni.   

 

• ELDGOS HÓFST AÐEINS HÁLFTÍMA EFTIR AÐ JARÐSKJÁLFTAR BENTU TIL ÞESS AÐ KVIKUHLAUP VÆRI HAFIÐ.  
• HRAUN HEFUR RUNNIÐ YFIR GRINDAVÍKURVEG OG MEÐFRAM BLÁALÓNSVEGI.
• HITAVEITULÖGN SEM SÉR ÖLLUM SUÐURNESJUM FYRIR HEITU VATNI FARIN Í SUNDUR.
• GRINDAVÍK EKKI Í HÆTTU EF GOSSPRUNGA OPNAST EKKI NÆR BÆNUM.
• VARNARGARÐAR MUNU LIKLEGAST VERJA VIRKJUNINA Í SVARTSENGI OG BLÁA LÓNIÐ.

ELDGOS HÓFST UM KL.  6 Í MORGUN NORÐARLEGA Á SUNDHNÚKASPRUNGUNNI Á SVIPUÐUM SLÓÐUM OG GOSIÐ SEM HÓFST 18.DESEMBER.  VAR GOSSTAÐURINN Í UPPHAFI TALINN HEPPILEGUR OG AÐ INNVIÐIR VÆRU EKKI Í HÆTTU.  HRAUNFLÆÐIÐ VAR ÞÓ MEIRA EN LEIT ÚT FYRIR Í FYRSTU, HRAUNIÐ MJÖG ÞUNNFLJÓTANDI OG RANN HRATT.  FYRIR HÁDEGI HAFÐI ÞAÐ FLÆTT YFIR GRINDAVÍKURVEG, MEÐFRAM BLAÁLÓNSVEGI OG RAFMAGNSLÍNUR ERU Í HÆTTU.  

Reiknað hafði verið með gosi hvenær sem er núna í nokkra daga og kom það því ekkert á óvart.  Staðsetningin kanski aðeins norðar en reikna mátti með sem hefði átt að vera kostur, allavega fyrir Grindavík og bjuggust menn við því að fjarlægðin væri næg frá innviðum í Svartsengi svo þeir myndu sleppa.  Sú varð ekki raunin.

Gossprungan er um 3 kílómetrar að lengd og það virðist draga mun hægar úr þessu gosi en fyrri gosunum tveimur á Sundhnúkasprungunni.  Það skýrist þó betur þegar líður á daginn.  Gosið er miklu stærra en janúargosið en mun minna en gosið í desember síðastliðnum.  

Ekkert lát hefur verið á landrisinu undir Svartsengi og ekki er búist við öðru en að það haldi áfram eftir að þessu gosi lýkur.  Má því búast við gosi á 3-4 vikna fresti meðan á þessu stendur.  Reikna verður áfram með því að gosin verði meira og minna á Sundhnúkasprungunni sem er í heild um 15 kílómetra löng.  

Eldgosið sem hófst 14.janúar lifði aðeins í 44 klukkustundir og var í raun mjög lítið þrátt fyrir að valda stórtjóni.  Aðeins um 2,8 milljónir rúmmetrar af kviku kom upp á yfirborðið samanborið við 11 milljón rúmmetra í gosinu í desember.  – Alveg eins og eftir desember gosið hófst landris áður en gosinu lauk.   Það sem breyttist hinsvegar er að land seig ekki við gosið í Svartsengi, heldur aðeins á gps stöðvum í Eldvörpum og Skipastígshrauni.  Það bendir til þess að það séu að einhverju leiti aðskilin kvikuhólf á þessum slóðum.  Eldvörp og Skipastigshraun eru bæði sunnar og vestar en Svartsengi og það getur skýrt hversvegna gosið kom upp svona sunnarlega á Sundhnúkasprungunni.

Kvikan undir Svartsengi hreyfðist hinsvegar ekki og land þar hefur haldið áfram að rísa sem aldrei fyrr.  Miðað við að innstreymi kviku sé um 15 rúmmetrar á sekúndu í þessi hólf eins og talið hefur verið þá safnast fyrir um 1,3 milljón rúmmetrar á sólarhring.  Það er því ljóst að síðasta gos sló nánast ekkert á kvikusöfnunina.  

Ef kvikan undir Svartsengi fer á hreyfingu er líklegast að hún komi upp um miðbik eða norðan til í Sundhnúkasprungunni, á svipuðum slóðum og gosið í desember.  það er þó aldrei hægt að útiloka gos sunnar þ.e. nær Grindavík eða jafnvel gosopnun annarsstaðar en á Sundhnúkasprungunni , jafnvel í Svartsengi sjálfu.  Það hefði þó væntanlega talsverðan aðdraganda í skjálftavirkni.

Nú er eins og áður segir biðstaða á öllum vígstöðvum en þó eru athyglisverðir hlutir að gerast annarsstaðar á Reykjanesskaganum.  Talsverð skjálftavirkni hefur mælst í raun í allan vetur í grennd við Krýsuvík.  Þessi virkni er dreifð, mikil í grennd við Kleifarvatn en einnig vestar, á Trölladyngjureininni.  Þá hefur skjálftavirkni á Bláfjalla- Brennisteinsfjallasvæðinu einnig verið smámsaman að aukast.  Það virðist því ljóst að allur Reykjanesskaginn er smámsaman að vakna af dvalanum og væntanlega og vonandi er lengra í stærri atburði á þessum slóðum samt.

• ELDGOS HÓFST SKÖMMU FYRIR KL. 8  Í MORGUN Á SUNDHNÚKAGÍGARÖÐINNI NORÐAUSTUR AF GRINDAVÍK
• NÝ GOSSPRUNGA OPNAÐIST INNAN VARNARGARÐA VIÐ GRINDAVÍK UM HÁDEGISBIL
• HRAUN RENNUR INN Í GRINDAVÍKURBÆ
• TVÖ HÚS BRUNNIN Í HÓPSHVERFI OG MÖRG Í HÆTTU
• HRAUN RENNUR YFIR GRINDAVÍKURVEG.  RAFMAGNS- OG HITAVEITULAGNIR LASKAÐAR

VERSTA MÖGULEGA SVIÐSMYND ELDSUMBROTA Í SVARTSENGI ER AÐ RAUNGERAST.  ELDGOSIÐ SEM HÓFST Í MORGUN ER EKKI AFLMIKIÐ EN KEMUR UPP Á VERSTA STAÐ.  FYRST OPNAÐIST UM KÍLÓMETERSLÖNG SPRUNGA Á SUNDHNÚKAGÍGARÖÐINNI OG VIRTUST VARNARGARÐAR ÆTLA AÐ HALDA, BEINA HRAUNSTRAUMNUM FRÁ BÆNUM OG GRINDAVÍK MÖGULEGA AÐ SLEPPA.  SÍÐAN GERÐIST ÞAÐ UM HÁDEGIÐ AÐ NÝ SPRUNGA OPNAÐIST INNAN VARNARGARÐA AÐEINS UM 100 M FRÁ NYRSTU HÚSUM Í HÓPSHVERFI.  HRAUNRENNSLI FRÁ ÞEIRRI SPRUNGU ER EKKI MIKIÐ EN HEFUR ÞÓ ÞEGAR HAFT UNDIR TVÖ ÍBÚÐARHÚS OG FLEIRI ERU Í STÓRHÆTTU.

Gosið hefst eftir landris í aðeins tæpan mánuð frá síðasta eldgosi.  það er mikið áhyggjuefni að svo stutt sé á milli gosa og segir okkur að mikið kvikuinnflæði er inn í kerfið og það getur mögulega staðið árum saman með síendurteknum gosum.  Miðað við  það sem nú er að gerast verður að telja það því miður harla ólíklegt að Grindavíkurbær sleppi við meiriháttar skaða til langframa.  

Nýr varnargarður norðan Grindavíkur hefur þegar komið í veg fyrir stórkostlegt tjón því hann hefur beint hraunstraumnum úr meginsprungunni vestur fyrir bæinn.  Að vísu fór hluti Grindavíkurvegar undir hraun fyrir vikið og innviðir rafmagns- og hitaveitulagna.  Það er vissulega tjón en markmiðið er alltaf að bjarga því sem bjargað verður af bænum.  

Nú er spurningin hversu lengi þetta gos varir og hvort fleiri gosopnanir verði við eða innan bæjarmarkana.  Lítið hefur dregið úr gosinu á þeim 10 tímum sem það hefur staðið yfir þegar þetta er skrifað og er það satt best að segja ekki góðs viti.  

En það er ekki aðeins eldgosið sem ógnar byggðinni.  Sprungur hafa opnast víða í bænum og hefur það þegar valdið hörmulegum mannskaða.  Vitað er að atburðarrásin sem hófst í nótt hefur enn aukið á sprungumyndanir, nýjar myndast og þeir eldri gliðnað.  Langan tíma mun því taka að gera bæinn íbúðarhæfan aftur jafnvel þó hægist á eldsumbrotunum.