Katla

Hlaup hafið í Múlakvísl

Lítið hlaup virðist vera hafið í Múlakvísl sem rennur undan Mýrdalsjökli.  Rafleiðni hefur aukist mikið í ánni síðustu daga sem bendir til þess að jarðhitavatn renni í hana.  Rennsli jókst svo verulega í kvöld og er enn að aukast á miðnætti.  Það er alltaf spurning hvernig þetta jarðhitavatn brýst fram.

Í gær mældist öflugur jarðskjálfti í Kötlu M 4,5.   Hrinur verða gjarnan í Kötlu síðsumars og frameftir hausti en það tengist bráðnun á jöklinum.  Jarðhitavirkni undir jöklinum bræðir hann einnig og getur valdið skjálftum og minniháttar jökulhlaupum eins og nú virðist vera að gerast.

Hægt er að fylgjast með rennsli í Múlakvísl á vef Veðurstofunnar.

Snarpur skjálfti í Kötlu

Skjálftar í Kötlu 26.jan 2017.  Myndin er fengin af vef Veðurstofu Íslands.
Skjálftar í Kötlu 26.jan 2017. Myndin er fengin af vef Veðurstofu Íslands.

Skjálfti sem miðað við fyrstu tölur mældist M 4,3 varð í miðri Kötluöskjunni í dag.  Nokkrir smærri eftirskjálftar hafa fylgt.  Þetta er stærsti skjálftinn i Kötlu siðan i hrinunni 29. ágúst þegar tveir skjálftar 4,5 og 4,6 mældust og það voru þá stærstu skjálftar í Mýrdalsjökli i 39 ár.

Skjálftinn í dag fannst í Vík í Mýrdal en það er hreint ekki algengt að skjálftar í Kötlu finnist í byggð.  Skjálftarnir í dag eiga það sameiginlegt með langflestum skjálftum í Kötlu undanfarið að þeir virðast mjög grunnir, mælast á um 1km dýpi eða við yfirborðið.  Það bendir frekar til þess að einhverjar breytingar á jökulfarginu valdi skjálftunum frekar en kvikuhreyfingar.  Það er þó engan veginn hægt að útiloka að þrýstingsbreytingar af þessu tagi geti haft áhrif á kvikuhólf eldstöðvarinnar og  komið af stað eldgosi.

Fréttir fjölmiðla af skjálftanum í dag:

Ruv.is: Stór skjálfti í Kötlu

Mbl.is: 4,3 stiga skjálfti i Kötlu

Annáll Kötlugosa

GOSANNÁLL KÖTLUKatla

Hér á eftir verða rakin þau gos sem vitað er um og staðfest í Kötlu.  Þessi annáll verður einnig settur inn á aðalsíðuna um Kötlu.

Á nútíma, þ.e. síðustu 10-12.000 ár hefur Katla gosið amk. 300 sinnum og virðist gostíðnin á köflum hafa verið meiri fyrir sögulegan tíma.  Ummerki eru um stórgos í eldstöðinni, eitt það stærsta fyrir um 12.000 árum þegar sprengigos varð þar sem upp komu líklega um 10 rúmkílómetrar af gjósku.   Til samanburðar komu upp um 0,3 rúmkílómetrar í Eyjafjallajökulsgosinu árið 2010.  Þá eru ummerki um stór sprungugos utan jökuls, t.d. Hólmsáreldar fyrir um 6800 árum.

Á sögulegum tíma er framan af lítið um heimildir, helst minnst á allra stærstu viðburði eins og Eldgjárgosið.  Gjóskulagarannsóknir hafa þó opinberað nokkur gos, stærð þeirra og tímatal að nokkru leiti.  Gos á sögulegum tíma eru um 20 talsins.

Níunda öld , sennilega á bilinu 894-898.  Fyrsta Kötlugosið eftir landnám og var þetta gos lítið.  Engar heimildir eru til um gosið en tilurð þess er studd með gjóskulagarannsóknum.

920 Meðalstórt gos.  Engar heimildir til  um gosið en gjóska úr því hefur fundist víða á Suður- og Suðvesturlandi, m.a. í Reykjavík.

— …

Yfir 100 skjálftar í Kötlu í dag

Jarðskjálftar í Kötlu síðasta sólarhringinn.  Myndin er fengin af vef Veðurstofu Íslands.
Jarðskjálftar í Kötlu síðasta sólarhringinn. Myndin er fengin af vef Veðurstofu Íslands.

Yfir 100 jarðskjálftar hafa mælst í Kötluöskjunni  í Mýrdalsjökli síðasta sólarhringinn sem er mesta tíðni skjálfta þar síðan amk. árið 2011.  Skjálftarnir eru flestir grunnir og smáir.  Ekki fylgir gosórói og ekkert sem bendir enn til þess að skjálftarnir tengist kvikuhreyfingum í eldstöðinni.  Líklegast tengjast skjálftarnir jarðhitavirkni í jöklinum.  Stærstu skjálftarnir eru um M3 af stærð en fyrir réttum mánuði mældust skjálftar um M 4,5 sem voru þá stærstu skjálftar í Kötlu í tæp 40 ár.   Þá er fremur há leiðni í Múlakvísl sem aftur bendir til þess að jarðhitavirkni valdi skjálftunum.

Þrátt fyrir að ekki virðist um kvikuhreyfingar að ræða og eldgos því fremur ólíklegt í óbreyttri stöðu þá hefur virkni verið með mesta móti í Kötlu þetta haustið.

——–

 

UPPFÆRT 30.SEPT KL 1800

ÓVISSUSTIGI LÝST YFIR OG SKJÁLFTARNIR NÚ TALDIR TENGJAST KVIKUHREYFINGUM

Skjálftahrinan hefur haldið áfram af fullum krafti í dag og mældust nokkrir skjálftar yfir M3 um hádegisbilið.  Í framhaldi af því hefur verið lýst yfir óvissustigi vegna Kötlu sem þýðir að stærri atburðir séu mögulegir.  Nákvæm skilgreining á óvissustigi samkvæmt vef Almannavarna er þessi:

“Óvissustig almannavarna þýðir að aukið eftirlit er haft með atburðarrás sem á síðari stigum gæti leitt til þess að heilsu og öryggi fólks, umhverfis eða byggðar verði ógnað. Að lýsa yfir óvissustigi er hluti af verkferlum í skipulagi almannavarna til að tryggja formleg samskipti og upplýsingagjöf á milli viðbragðsaðila.”

Vísindamenn funduðu um stöðu mála í dag og telja skv. fréttum á Rúv að skjálftarnir tengist kvikuhreyfingum undir eldstöðinni.   Það vekur óneitanlega athygli hversu grunnir skjálftarnir mælast því vitað er að kvikuhólf Kötlu er á nokkurra kílómetra dýpi.  Þessir skjálftar mælast hinsvegar við yfirborð öskjunnar.  Skýringin gæti verið sú að þrýstingur að neðan vegna kvikuhreyfinganna brjóti upp bergið ofar í öskjunni.  Ef sú er raunin þá er alls ekki hægt að útiloka eldgos í framhaldinu en enn verður að meta það svo að meiri líkur eru á  því að hrinan lognist útaf.

Hinsvegar eru menn einnig á varðbergi gagnvart svipuðum atburðum og urðu árið 2011 þegar allstórt hlaup kom í Múlakvísl og nú er talið að það hafi verið vegna lítils eldgoss sem náði ekki að bræða sig í gegnum jökulinn.  Slíkt kann oft að hafa gerst áður en ekki er vitað um tíðni þessara “leynigosa” en atburðir undanfarin ár bæði í Mýrdalsjökli og Vatnajökli benda til þess að þau kunni að vera nokkuð tíð.

Fréttir af jarðskjálftunum í Kötlu

Visir.is:  Fimmtíu jarðskjálftar í Kötlu

Ruv.is: Aukin skjálftavirkni í Kötluöskju

Mbl.is: Skjálftahrinur í Kötlu

 

Stærstu skjálftar í Kötlu í 39 ár

Katla29ag2016Tveir snarpir jarðskjálftar urðu í Kötlu laust fyrir kl. 2 í nótt.  Mældust þeir M 4,6 og 4,5 sem eru stærstu skjálftar í Mýrdalsjökli síðan árið 1977 þegar skjálfti upp á M 5.1 varð í Kötluöskjunni.

Stóru skjálftarnir nú áttu upptök nærri sigkötlum norðarlega í öskjunni en einnig urðu skjálftar sunnan til í henni.  Skjálftarnir munu hafa fundist í Langadal í Þórsmörk en ekki annarsstaðar.  Enginn gosórói hefur mælst og ólíklegt að eldgos sé yfirvofandi en svona stórir skjálftar í eldfjalli setja menn þó í viðbragðsstöðu.  Samkvæmt heimildum um fyrri Kötlugos þá gerir hún boð á undan sér  með hörðum jarðskjálftum sem verður vart í byggð.  Til þess þurfa þeir líkast til að vera yfir M 5 af stærð.

Nú í haust eru 98 ár síðan Katla gaus síðast sem er eitt lengsta goshlé sem orðið hefur í eldstöðinni síðan land byggðist.  Nokkur órói var í Kötlu í kjölfar gossins í Eyjafjallajökli og árin 2011-12 og svo aftur 2014 þegar hlaupvatns varð vart í ám frá Mýrdalsjökli.  Skjálftavirkni í Kötlu er yfirleitt mest á haustin og á þeim árstíma hafa einnig orðið flest eldgos í eldstöðinni.  Skýringin á haustjarðskjálftunum er væntanlega þrýstingsbreytingar vegna sumarbráðnunar í jöklinum.

Myndin er fengin af vef Veðurstofu Íslands og sýnir upptök skjálfta í Mýrdalsjökli síðustu sólarhringa.

Fréttir af atburðunum í Kötlu:

Ruv.is : Enginn gosórói en fylgst með Kötlu

Mbl.is : Jarðskjálftahrina í Kötluöskjunni

Visir.is : Katla minnir á sig með öflugri jarðskjálftahrinu

 

 

Scroll to Top